Νότια Ρόδος – Ιταλοκρατία

Το 1912 οι Ιταλοί καταλαμβάνουν τη Ρόδο. Η οικονομική και πολιτισμική ανάπτυξη του νησιού αναζωπυρώνεται , κτίζονται καινούρια δημόσια κτίρια στην πόλη και στην ύπαιθρο.

Από τους Ιταλούς συντηρούνται πολλά αρχαία μνημεία και αναδασώνονται οι κατεστραμμένες από την αλόγιστη υλοτομία των Τούρκων εκτάσεις. Φτιάχνεται το οδικό δίκτυο που συνδέει την ανατολική και την δυτική πλευρά του νησιού από την πόλη της Ρόδου έως τη Κατταβιά, Εκσυγχρονίζεται η γεωργία με μηχανοκαλλιέργεια και λιπάσματα καθώς και με δύο φυτώρια και δημιουργείται Αρχαιολογική Υπηρεσία και κτηματολόγιο. Επίσης από τους Ιταλούς γίνεται και η πρώτη τουριστική προβολή του νησιού. Παρ’ όλα αυτά η οικονομική κατάσταση των χωριών της Νότιας Ρόδου, παραμένει δύσκολη και το μεταναστευτικό ρεύμα συνεχίζεται. Αξιόλογο έργο είναι το βιβλίο του Κώστα Ε. Σκανδαλίδη που παρουσιάζει τη ζωή του Νοτιοροδίτη από το Γεννάδι Μανώλη Σ. Αθανασιάδη και τα προβλήματα των μεταναστών στην Αμερική. Αρχίζει το βιβλίο του γράφοντας «Γεννήθηκα Τούρκος, μεγάλωσα Ιταλός γέρασα Αμερικανός και θα πεθάνω Έλληνας».

Με το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου και τη διακήρυξη του «Δόγματος των Εθνικοτήτων» και του «δικαιώματος για την αυτοδιάθεση των λαών» στις 7 Απριλίου 1919 ημέρα του Πάσχα, σε όλα τα χωριά της Νότιας Ρόδου και σχεδόν σε όλα τα Δωδεκάνησα, γίνονται διαδηλώσεις, με τις οποίες οι κάτοικοι εκδηλώνουν την επιθυμία για την ένωση με την Ελλάδα.

Με την είδηση «ανακωχής του Μπαντόλιο» στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, άρχισε η διαμάχη μεταξύ Ιταλών και Γερμανών. Έγιναν συμπλοκές στα χωριά της Νότιας Ρόδου Αρνίθα, Βάτι και Απολακκιά, καθώς και στο χωριό Κρεμαστή του Δήμου Ιαλυσού. Στο χωριό Βάτι οι κάτοικοι αναφέρουν ότι και οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές διέκοψαν τη μάχη, όταν αντιλήφθηκαν ότι ο άμαχος πληθυσμός προσπαθούσε να περάσει το ποτάμι, για να απομακρυνθεί από τον οικισμό που βρισκόταν δίπλα στο ιταλικό στρατόπεδο. Τελικά επικράτησαν οι Γερμανοί και καταδιώκουν τους Ιταλούς στρατιώτες. Οι Έλληνες αισθάνονται οίκτο για τους πρώην κατακτητές και από ανθρωπισμό προσπαθούν να τους σώσουν.

Στις 9 Μαΐου 1945 μετά το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου οι αγγλικές δυνάμεις με τους άνδρες του Ελληνικού Ιερού Λόχου, αποβιβάζονται στη Ρόδο.

Οι Ιταλοί έμειναν στη Ρόδο 34 χρόνια (1912-1945).