Νότια Ρόδος – Ιπποτική Εποχή

Το 1306 οι Ιππότες του Αγίου Ιωάννου της Ιερουσαλήμ καταλαμβάνουν τη Νότια Ρόδο, καθώς και την υπόλοιπη ύπαιθρο και το 1309 μ.Χ. καταλαμβάνουν τη πόλη. Από τότε οι Ιππότες του Αγίου Ιωάννου της Ιερουσαλήμ εγκαθίστανται στη Ρόδο και ονομάζονται Ιππότες της Ρόδου. Η πολυεθνική σύνθεση του Τάγματος φέρνει τη Ρόδο σε οικονομική, πολιτική και πολιτιστική επαφή με όλη τη δυτική Ευρώπη. Το λιμάνι της μεταβάλλεται σε μια από τις σημαντικότερες πύλες εισαγωγής και εξαγωγής προϊόντων και ιδεών από τη Δύση στην Ανατολή και αντίστροφα. Η πόλη περιβάλλεται από ισχυρή και σοφά οργανωμένη οχύρωση. Το ίδιο και η ύπαιθρος, όπου από τα διατάγματα των Μεγάλων Μαγίστρων των Ιπποτών, απαριθμούνται 19 φρούρια και 16 πύργοι.

Στην περιοχή του Δήμου Νότιας Ρόδου υπήρχαν τα φρούρια

Και πύργοι στο Γεννάδι, στο Πρασονήσι και στο «Ερημόκαστρο» που ήταν ανάμεσα στα χωριά Βάτι και Αρνίθα. Στο «Ερημόκαστρο» αρχικά υπήρξε τειχισμένος οικισμός του 6ου μ.Χ. αιώνα, ο οποίος εγκαταλείφθηκε από άγνωστη αιτία και αργότερα οι Ιππότες έκτισαν στη περιοχή πύργο, πιθανός χρησιμοποιώντας τα ανακυκλωμένα δομικά υλικά.

Από τα σημαντικά αυτά φρούρια που προστάτευαν τους κατοίκους της περιοχής μακριά από την ισχυρή πόλη της Ρόδου, σώζεται ερειπωμένο μόνο το φρούριο του Ασκληπιείου, μάρτυρας ενός εναγώνιου, σκληρού και γεμάτου φόβου βίου, ενώ από τα υπόλοιπα σώζονται μόνο τα θεμέλια και τα σχέδιά τους στη Μάλτα.

Επίσης από τα διατάγματα των Μεγάλων Μάγιστρων των Ιπποτών, βλέπουμε ότι τα χωριά του Δήμου Νότιας Ρόδου παρουσιάζονται με τη σημερινή τους μορφή και ονομασία, εκτός από τα χωριά Θα, Γεφάνεια και Έβγαλες που βρίσκονταν ανάμεσα στα χωριά Γεννάδι, Λαχανιά και Μεσαναγρός και δεν υπάρχουν σήμερα παρά μόνο σαν τοπωνύμια.

Στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική την Ιπποτική εποχή, η Νότια Ρόδος ακολουθεί πιστά την Βυζαντινή παράδοση και μόνο μετά την αποχώρηση των Ιπποτών από το νησί, κτίζονται σε όλα τα χωριά εκκλησίες του γνωστού Δωδεκανησιακού τύπου, που μιμούνται τα Γοτθικά σταυροθόλια.

Το 1480 μ.Χ. η πόλη της Ρόδου πολιορκείται από τους Τούρκους, με αρχηγό τον Μεσίχ Πασά Παλαιολόγο (εξωμότη ελληνικής καταγωγής από την οικογένεια των Παλαιολόγων).

Σύμφωνα με το διάταγμα του Μεγάλου Μάγιστρου Orsni, οι κάτοικοι των χωριών κλείνονται από το 1474 στα φρούρια, γιατί οι Τούρκοι άρχισαν από νωρίς τις λεηλασίες για να εκφοβίσουν το λαό και έβγαιναν μόνο για να σπείρουν και να θερίσουν τα σπαρτά. Στη Νότια Ρόδο τα χωριά Κάλαθος, Πυλώνα Λάρδος, Ασκληπιείο και Γεννάδι θα κλείνονταν στο φρούριο της Λίνδου (δεν αναφέρεται το κάστρο του Ασκληπιείου γιατί ή δεν ήταν έτοιμο ή αν υπήρχε παλαιότερο θα ήταν δύσκολο να αντέξει την πολιορκία). Τα χωριά Θα, Γεφάνεια, και Εβγάλες (χωριά που σήμερα δεν υπάρχουν παρά μόνο σαν τοπωνύμια) στο φρούριο της Λαχανιάς. Ο Μεσαναγρός και το Βάτι στο φρούριο της Κατταβιάς. Η Ίστριος, η Προφύλια και η Αρνίθα στο φρούριο της Απολακκιάς.

Σύμφωνα με το δεύτερο διάταγμα του Μεγάλου Μάγιστρου Pierre d ’ Aubusson το 1479 μ.Χ. ακολουθείται άλλη σειρά στα χωριά, ίσως λόγω του ότι πολλά υπέστησαν ζημιές και αλλά ανεγέρθηκαν ή εκσυγχρονίστηκαν. Οι κάτοικοι του χωριού Κατταβιάς θα έπρεπε να πάνε στη Λίνδο, εκτός ολίγων που θα έμεναν να υπερασπιστούν τον τόπο τους (φαίνεται ότι το φρούριο τις Κατταβιάς υπέστη σοβαρές ζημιές). Οι κάτοικοι της Λαχανιάς, Γενναδίου και Βάτι θα αποσύρονταν στην Πυλώνα και στο Ασκληπιείο (εδώ αναφέρεται για πρώτη φορά το φρούριο του Ασκληπιείου). Οι κάτοικοι της Απολακκιάς θα αποσύρονταν στον Μονόλιθο. (φαίνεται ότι και το φρούριο τις Απολακκιάς υπέστη σοβαρές ζημιές). Ο Μεσίχ Πασάς άρχισε την πολιορκία στις 4 Δεκεμβρίου 1479, καίοντας τα χωριά και καταστρέφοντας τα πάντα. Έφυγε νικημένος μετά από σκληρές μάχες στις 27 Ιουλίου 1480. Η Ρόδος νίκησε αλλά με μεγάλες απώλειες κυρίως στην ύπαιθρο και αφού απαλλάχτηκε από μια μεγάλη δοκιμασία, έπρεπε να φροντίσει να επουλώσει τις πληγές του πολέμου και ν’ αντικρούσει το μεγάλο εχθρό που θα συνέχιζε τις πειρατικές ενέργειες του, παρ’ όλο που έχει υπογραφεί η συνθήκη Βαγιατζίτ Β΄ και Τάγματος στα 1481. Ο πειρατικές αυτές ενέργειες έχουν ως στόχο τους κυρίως τα χωριά.

 

Στις 26 Ιουνίου 1522 αρχίζει η δεύτερη πολιορκία των Τούρκων, την οποία αναλαμβάνει ο ίδιος ο Σουλτάνος ο Σουλεϊμάν «ο Μεγαλοπρεπής» και μετά από σφοδρές μάχες, το Τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννου της Ρόδου αναγκάζεται να παραδοθεί, απειλούμενο με τη ζωή των κατοίκων, ότι θα γινόταν η σφαγή που έγινε στην Κωνσταντινούπολη και στο Βελιγράδι. Τα φρούρια των χωριών βοήθησαν σημαντικά στον αγώνα. Το τελευταίο οχυρό που παραδόθηκε ήταν το φρούριο της Μονολίθου. Την 1η Ιανουαρίου 1523 (ημέρα πρωτοχρονιάς) ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής προσεύχεται στη Καθολική εκκλησία του Sun Jovanni και από τότε γίνεται τζαμί. Την αυγή της 2ης Ιανουαρίου 1523, η ναυαρχίδα «Santa Maria» και τα άλλα Ιπποτικά καράβια, μαζί με 4-5 χιλιάδες Ροδίτες αποχαιρετούν την ηρωική Ρόδο. Τελικά εγκαθίστανται στη Μάλτα και ονομάζονται Ιππότες της Μάλτας. Στη Μάλτα οι Ροδίτες έκτισαν Ορθόδοξη εκκλησία η οποία υπάρχει ως σήμερα. Οι Ιππότες έμειναν στη Ρόδο 213 χρόνια (1309- 1522).